معبد اژدها کجاست :
معبد اژدها بنایی صخره‌ای است که در حاشیهٔ روستای ویر در حدود ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر تاریخی سلطانیه در استان زنجان واقع شده‌است. معبد سنگی داش‌کسن مربوط به دورۀ ایلخانیان است. در این بنا دو نقش برجستۀ اژدها و چند محراب اسلامی در دو سمت آن و به قرینه یکدیگر حجاری شده‌است. این نقش‌برجسته‌ها از معدود نقوش اژدها در ایران هستند و تأثیر فرهنگ شرق دور (مغولستان و چین) را در عصر ایلخانان نشان می‌دهند. برخی قدمت این معبد را به قبل از اسلام رسانده‌اند و معتقدند که در زمان ایلخانان نقوشی از جمله اژدها بر آن افزوده شده‌است.به این این معبد داش‌کسن هم می گویند
شکل‌گیری این معبد پس از مرگ ارغونشاه، با پشتکار الجای خاتون خواهر سلطان محمد خدابنده آغاز شد، ولی به پایان نرسید. آثار به جای مانده در محل این احتمال را قوت می‌بخشد که ایلخان مغول ارغون پیش از گرایش به دین اسلام، اقدام به ساخت این معبد نموده‌باشد.
آثار زیادی از شکل نخست این معبد باقی نمانده و تنها سنگ‌های بزرگ و پراکنده در گوشه کنار معبد دیده می‌شود. بسیاری از سنگ ها در اتاقک‌های شیشه ای مسقف در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داده شده‌است. محدوده معبد اژدها مستطیلی و به ابعاد تقریبی ۱۰۰ متر در ۵۰ متر است که یک قسمت از آن به واسطه حفاری در تپه ایجاد شده‌است.(معرفی منبع نشريه همشهري جوان شماره 312) چند تندیس اژدها در این معبد وجود دارد.
نام گذاری
داش‌کسن در زبان ترکی به معنای سنگ تراش است. همچنین گاه این اثر با نام معبد اژدها شناخته می‌شود.
موقعیت
معبد تاریخی داش‌کسن از سمت شمال به دشت سلطانیه، شهر قدیم سلطانیه، گنبد سلطانیه، آرامگاه چلبی‌اوغلو و آرامگاه ملاحسن کاشی قرار دارد و بخشی از محور فرهنگی تاریخی سلطانیه را تشکیل می‌دهد.
راه رسیدن به معبد در سال ۱۳۸۹ زیرسازی و در سال ۱۳۹۸ آسفالت شده‌است. تابلوهای راهنما در طول مسیر و نیز امکانات رفاهی برای گذراندن شب نیز در سایت تاریخی وجود دارد. در کنار معبد یک کانکس کوچک و نمازخانه نیز وجود دارد که نگهبان سایت در آن زندگی می‌کند.
نقش اژدها و مقرنس‌کاری
نقش‌های اژدها به طول ۵ متر و عرض ۱٫۵ متر بزرگ‌ترین نقوش تزیینی این معبد است. همچنین بر روی طاقچه‌های معبد، مقرنس‌کاری‌های ظریفی صورت گرفته‌است. نقوش اسلیمی با طرح‌های متنوع در تزئینات معبد داش‌کسن دیده می‌شود. در ساخت این معبد تقارن طولی در نظر بوده و این تقارن در کلیه بخش‌های معبد به چشم می‌خورد.
آثار ملی ایران
نقش برجسته داش کسن مربوط به دوره ایلخانی است و در شهرستان سلطانیه، بخش سلطانیه، روستای ویر واقع شده و این اثر در تاریخ ۳ اسفند ۱۳۵۳ با شمارهٔ ثبت ۱۰۲۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
