نیویورک (به انگلیسی: New York City) پرجمعیت‌ترین شهر ایالت نیویورک و ایالات متحده آمریکا است که از ۵ ناحیه شامل برانکس، بروکلین، منهتن، کویینز و استتن آیلند تشکیل شده‌است. این شهر یکی از قطب‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جهان است. عده‌ای به‌دلیل اهمیت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی منحصربه‌فرد نیویورک، این شهر را «پایتخت جهان» نامیده‌اند.
نیویورک تا سال ۱۶۶۴ میلادی نیو آمستردام نام داشت. ابرشهر نیویورک با مساحت ۸۶۸۳ کیلومتر مربع، وسیع‌ترین شهر ایالات متحده آمریکا و وسیع‌ترین منطقهٔ شهری در جهان است. در میان شهرهای بزرگ جهان، تولید ناخالص داخلی نیویورک در زمرهٔ بیشترین‌ها قرار دارد که از نظر ارزش اسمی، می‌توان به تنهایی آن را با کشور بزرگی مثل روسیه مقایسه کرد.
شهر نیویورک با داشتن ۲۷۴ آسمان‌خراش با ارتفاع بیش از ۱۵۰ متر، بیشترین تعداد آسمان‌خراش را در میان شهرهای دنیا داراست. مطابق آمار سال ۲۰۰۷ نیویورک با احتساب حومهٔ جمعیتی قریب به ۲۰ میلیون نفر دارد. قطار شهری نیویورک که در سال ۱۹۰۴ افتتاح شد، طولانی‌ترین خط متروی جهان است. بازار بورس نیویورک، بزرگترین بازار بورس جهان در معاملات دلاری است که در خیابان وال استریت قرار دارد.
مرکز اصلی سازمان ملل متحد در کلان‌شهر نیویورک و همچنین مجسمه آزادی، مهم‌ترین نماد ایالات متحده آمریکا در نیویورک واقع شده‌است.
نیویورک یکی از شهرهای مهاجرپذیر ایالات متحده است. در سال ۲۰۱۸ میلادی لاتینوها ۲۴٪ از جمعیت منطقهٔ کلان‌شهری نیویورک را تشکیل می‌دادند. به ترتیب ۲۷ و ۲۱ درصد از جمعیت لاتین این منطقه از تبار پورتوریکویی و دومینیکنی هستند.
تاریخچه نیویورک
آغاز جنگ جهانی دوم مقدمات رشد همه‌جانبه نیویورک را فراهم کرد، در پی ممنوعیت آفرینش‌های هنری در کشورهای دیکتاتوری اروپایی هنرمندان به سمت غرب گریختند، این مهاجرت اجباری موقعیت مناسبی را برای انتقال مرکز هنری از پاریس به شهر نیویورک فراهم کرد، موقعیتی که تسلط قاطع ایالات متحده را تا اواخر دهه ۱۹۷۰ بر جریانات عمده هنری حفظ کرد، جنگ دوم بین‌الملل و خرابی‌های گسترده در سراسر اروپا منجر به جذب سرمایه‌های جدید و سرگردان و نیروی کار فراوان به این شهر شد عاملی که به توسعه اقتصادی و رونق صنایع و کارخانجات نیویورک انجامید، در سال ۱۹۵۲ و با احداث مقر دائمی سازمان ملل متحد در نیویورک این شهر عملاً به مهم‌ترین شهر در عرصه دیپلماسی بین‌المللی تبدیل شد.
در سال‌های بعد نیز این شهر شاهد اتفاقاتی تاریخ ساز بود، نیویورک و برج‌های تجارت جهانی مهم‌ترین اهداف حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر در سال ۲۰۰۱ بودند، واقعه‌ای که در سال‌های بعد نیز تأثیرات خود را بر مناسبات جهانی نشان داد.
جاذبه‌های فرهنگی
پارک مرکزی نیویورک نخستین پارک مدرن ایالات متحده آمریکا
شهر نیویورک دارای جاذبه‌های فرهنگی در سطح جهانی بسیاری است. مجسمه آزادی هدیه‌ای است که از طرف کشور فرانسه به این شهر داده شد که هر ساله پذیرای بسیاری از جهانگردان است. پارک مرکزی نیویورک محلی‌ست که شاید گرانترین زمین‌های شهر نیویورک در دور تا دور آن قرار دارند. پارک مرکزی نیویورک با مساحت ۳۴۲ هکتار از بزرگترین پارک‌های درون‌شهری جهان است که سالانه حدود ۲۵ میلیون نفر از آن دیدن می‌کنند. این پارک بزرگ محل برگزاری مسابقات و نمایشهای زیادی در طول سال نیز می‌باشد. در نزدیکی پارک ساختمان داکوتا دارای سابقه‌ای تاریخی برای فرهنگ کشور آمریکا قرار دارد. کتابخانه عمومی شهر نیویورک از بزرگترین کتابخانه‌های عمومی جهان است و موزه گوگنهایم، موزه تاریخ طبیعی آمریکا، و موزه متروپولیتن نیویورک که در مجاورت سنترال پارک قرار دارد محتویاتی دارند که در جهان نظیرشان را نمی‌توان یافت. همچنین از موزه هنر مدرن که در بخش منهتن قرار دارد، به عنوان تأثیرگذارترین، موزه مرتبط با هنرهای مدرن در جهان یاد می‌شود. از دیگر موزه‌های مهم نیویورک می‌توان به موزه ویتنی در منهتن جنوبی اشاره کرد که مجموعهٔ بزرگ و کم‌نظیری از هنر معاصر آمریکا را در خود جای داده‌است.
نمای داخلی موزه گوگنهایم
سالن اپرای متروپولیتن نیویورک یکی از دوازده مؤسسه بزرگ فرهنگی مرکز هنرهای نمایشی لینکلن در نیویورک است. اما بسیاری از گردشگران روز را در تایمز اسکویر و نمایشهای خیابان برادوی سپری می‌کنند و شب را به تماشای مسابقات تیم هاکی نیویورک رنجرز و تیم بسکتبال نیویورک نیکز درون مدیسون اسکویر گاردن یا نیویورک یانکیز درون استادیوم یانکی سپری می‌کنند. البته «کلوپ‌های شبانه» و استادیوم‌های ورزشی شهر نیویورک به وفور شاهد برگزاری کنسرت‌های فراوانی از گروه‌های مشهور موسیقی آمریکایی و جهانی است. به دلیل وفور آسمان‌خراش و افق معروف شهر، بسیاری از فیلم‌های هالیوودی در این شهر فیلمبرداری می‌شود. پیتزای نیویورکی از غذاهای محبوب نیویورکی‌ها است. اما با اینهمه شهر نیویورک از لحاظ تنوع شهری بی‌نظیر است. در این شهر جمعیت قابل توجهی از ایرانیان نیز زندگی می‌کنند.
مترو
متروی نیویورک سیتی در سال ۱۹۰۴ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۳۴ خط و ۴۶۹ ایستگاه است، این مترو دارای بیشترین ایستگاه در بین دیگر متروهای جهان است. همچنین راه‌آهن استیتن آیلند با ۱ خط و ۲۲ ایستگاه و پی‌ای‌تی‌اچ (مترو) با ۴ خط و ۱۳ ایستگاه از دیگر سامانه‌های ترابری ریلی در نیویورک است.
ورزش
شهر نیویورک دارای تیم‌های ورزشی‌ای است که در هر چهار لیگ اصلی آمریکای شمالی حضور دارند. مرکز تمامی این تیم‌ها شهر نیویورک است.
نیویورک یکی از مناطق معدودی در ایالات متحده آمریکا است که همچنان بازی بیسبال، بازی اول شهروندانش محسوب می‌شود و پس از بیسبال، بازی‌های فوتبال آمریکایی، بسکتبال و هاکی طرفداران بی‌شماری دارند. تاکنون تیم‌های بیسبال نیویورک توانسته‌اند با ثبت رکوردی بی‌همتا چهارده بار مسابقات قهرمانی جهان (ورلد سریز) را برگزار کنند. نیویورک یکی از چهار کلان‌شهر ایالات متحده آمریکا است که در لیگ سراسری بیسبال آمریکا، دارای دو نماینده‌است.
دو تیم بیسبال شهر نیویورک که در لیگ سراسری بیسبال آمریکا شرکت دارند، عبارتند از نیویورک یانکیز و نیویوک متز که در هر فصل لیگ، شش بار در مقابل یکدیگر بازی می‌کنند.
تیم بیسبال نیویورک یانکیز تاکنون ۲۶بار قهرمان لیگ برتر بیسبال شده‌است که آن را به پرآوازه‌ترین تیم در تاریخ بیسبال مبدل می‌کند. تیم بیسبال نیویورک متز نیز تاکنون ۲بار قهرمان لیگ برتر بیسبال شده‌است. نیویورک همچنین زمانی خانه تیم‌های سان‌فرانسیسکو جاینتز که سابقاً نیویورک جاینتز نامیده می‌شد و همچنین تیم لس‌آنجلس داجرز که سابقاً بروکلین داجرز نامیده می‌شدند، هست. هر دو تیم در سال ۱۹۵۸ میلادی به ایالت کالیفرنیا منتقل شدند.
همچنین دو تیم بیسبال از شهر نیویورک به نام‌های استیتن آیلند یانکیز و بروکلین سایکلونز در لیگ دسته یک بیسبال (minor league) حضور دارند. نیویورک بوسیله تیم‌های نیویورک جاینتز و نیویورک جتز در لیگ حرفه‌ای فوتبال آمریکایی نمایندگی می‌شود. ورزشگاه خانگی هر دو تیم، استادیوم جاینتز نام دارد که در نزدیکی نیوجرسی واقع شده‌است. تیم هاکی روی یخ نیویورک رنجرز، نماینده شهر نیویورک در لیگ ملی هاکی است. در فوتبال، نیویورک بوسیله تیم رد بول نیویورک در لیگ حرفه‌ای فوتبال نمایندگی می‌شود. تیم فوتبال رد بول، بازی‌های خانگی خود را در استادیوم جاینتز برگزار می‌کند. در بسکتبال، تیم نیویورک نیکز نماینده شهر نیویورک در اتحادیه ملی بسکتبال است و در اتحادیه ملی بسکتبال زنان، تیم نیویورک لیبرتی است. راکر پارک در محله هارلم، زمین بسکتبالی است که بسیاری از بسکتبالیست‌های حرفه‌ای ان‌بی‌ای در آن در طول لیگ تابستانی بازی می‌کنند.
نیویورک به عنوان شهری جهانی، میزبان مسابقات مهم و پُرآوازه‌ای است. از آنجمله می‌توان به مسابقات تنیس آزاد آمریکا (US Open) اشاره کرد که یکی از چهار مسابقه اصلی قهرمانی تنیس (گرند اسلم) است، در منطقه کوینز برگزار می‌شود. مسابقات دو ماراتون نیویورک سیتی، بزرگترین مسابقه دو ماراتون در جهان است.[۱۴] مسابقات میلروز که مسابقات دو سرعت است، هر ساله در داخل مدیسون اسکویر گاردن اجرا می‌شود و بارها رکورد قهرمانی جهان در این مسابقات شکسته شده‌است. مسابقات بوکس نیز دارای طرفداران بسیاری زیادی است که هر ساله در مدیسون اسکویر گاردن انجام می‌شود.
بسیاری از ورزش‌ها توسط مهاجرین به نیویورک آورده شدند و رفته رفته و در طول زمان به قسمتی از فرهنگ جامعه نیویورک تبدیل شدند. به عنوان نمونه می‌توان به بازی استیک‌بال اشاره کرد که کپی خیابانی بازی بیسبال است. این بازی در دهه ۱۹۳۰ در مناطق کارگر نشین نیویورک و در میان جوامع ایتالیایی، ایرلندی و آلمانی مهاجر رواج یافت و تا امروز طرفداران بسیاری دارد. در سال‌های اخیر، بازی کریکت نیز در بسیاری از پارک‌های نیویورک توسط جامعه مهاجرین از جنوب آسیا بازی می‌شود. از القاب نیویورک می‌توان به «بزرگترین زمین بازی جهان» اشاره کرد که اشاره‌ای است به رواج فوق‌العاده ورزش‌های خیابانی که توسط همه سنین در این شهر انجام می‌شود.
اقتصاد
قلب تجاری ایالات متحده آمریکا در شهر نیویورک واقع است. مرکز تجارت جهانی در ناحیه منهتن قرار داشت. همچنین فرودگاه بین‌المللی جان اف کندی، یکی از سه فرودگاه بین‌المللی شهر نیویورک است. در حالیکه روزنامه اقتصادی وال استریت ژورنال در این شهر چاپ می‌شود، نبض تجارت سهام کشور در خیابان وال استریت و در بازار بورس نیویورک و بورس الکترونیکی نزدک تپش می‌کند.
در سال ۲۰۱۷، تولید ناخالص داخلی شهر نیویورک به تنهایی برابر با ۱٫۷۳ تریلیون دلار بوده‌است که در صورت قرارگیری این شهر در فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی، رتبهٔ دوازدهم[۱۷] و بالاتر از کشورهایی نظیر اسپانیا و روسیه خواهد داشت.
فرودگاه‌ها
فضای هوایی نیویورک شلوغ‌ترین در ایالات متحده و یکی از پرازدحام‌ترین کوریدورهای حمل و نقل در جهان است. ۳ فرودگاه بسیار شلوغ در نیویورک شامل فرودگاه بین‌المللی جان اف کندی، فرودگاه بین‌المللی لیبرتی نیوآرک و فرودگاه لاگواردیا است. ۱۳۰٫۵ میلیون مسافر در سال ۲۰۱۶ از این ۳ فرودگاه استفاده نمودند. نقشه‌هایی برای گسترش حجم مسافران در چهارمین فرودگاه، فرودگاه بین‌المللی استیوارت در حال انجام است. دیگر فرودگاه‌های تجاری جهت خدمت‌رسانی به شهر بزرگ نیویورک عبارت از فرودگاه لانگ آیلند مک‌آرتور، فرودگاه ترنتون-مرسر و فرودگاه شهرستان وستچستر هستند.
مراکز علمی-فرهنگی
- دانشگاه شهری نیویورک
- دانشگاه کلمبیا
- دانشگاه نیویورک
- دانشگاه راکفلر
- مرکز سرطان مموریال اسلون کترینگ
- مدرسه پزشکی آیکان در مانت ساینای
- نهاد عکاسی نیویورک
