علت جنگ روسیه و اوکراین چیست
جنگ روسیه و اوکراین بر سر چیست به زبان ساده
- از آغاز دهه دوم فروپاشی اتحاد شوروی در سال ۱۹۹۱ روسیه تحت فشار دو جریان از طرف غرب قرار گرفت یکی گسترش اتحادیه اروپا و دیگری گسترش ناتو بود.در ادامه توضیح داده شده که ناتو چیست.
- همان روزهای اول روسیه به طور مستقیم و غیر مستقیم نسبت به این مساله اعتراض کرد اما غرب توجهی نکر
- اکنون که مساله عضویت اوکراین در ناتو مطرح شده روسیه به دلیل این که یک نوع تسلط سنتی و دیرینه در اوکراین داشته حساسیت نشان داده و ژست نظامی گری گرفته است.
- در سال ۲۰۱۴ در پی انقلاب مخملی در اوکراین حکومت طرفدار روسیه فروکش کرد و زلینسکی که طرفدار غرب بود حاکم شد، بلافاصله روس ها همان سال شبه جزیره کریمه را ضمیمه خاکشان کردند با این اعتقاد که ساکنین این منطقه روس تبار هستند، البته با مراجعه به پارلمان و رأی گیری این کار را کردند. در سال ۲۰۱۴ کنفرانسی تشکیل شد که رئیس جمهور فرانسه، آنگلا مرکل و مقامات اوکراین و روسیه حضور داشتند و به جمهوری های دونتسک و لوهانسک خودمختاری داخلی داده شد، اکثریت مردمان این مناطق روس هستند.این اتفاق مساله ای بود که زلینسکی که در اوکراین به قدرت رسیده بود به آن توجه نکرد و چه بسار رفتارهای غیرانسانی با ساکنین داشت، در نتیجه مردم این مناطق بارها از روسیه درخواست داشتند تا به آن بپیوندند.
- دولت مسکو از همان آغاز بحران اوکراین، بارها تاکید کرد که به دنبال جنگ نیست اما از غرب می‌خواهد دغدغه‌های امنیتی روسیه را مورد توجه قرار دهد. مسکو بیش از هر چیز خواهان آن است که ناتو به عهدی که در سال ۱۹۹۷ و پس از پایان جنگ سرد داده بود عمل کند. این وعده شامل عدم پیشرفت پیمان آتلانتیک شمالی به سمت شرق و مرزهای سرزمینی روسیه یا همان ناتو بود. در ادامه توضیح داده شده که ناتو چیست.
- ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه : در سخنرانی خود همزمان با به رسمیت شناختن جمهوری‌های دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین، در این باره گفت: امروز یک نگاه به نقشه کافی است تا ببینیم چگونه کشورهای غربی به وعده‌های خود مبنی بر جلوگیری از حرکت ناتو به شرق عمل کرده‌اند. آنها به سادگی ما را فریب دادند. ما پنج موج از گسترش ناتو را یکی پس از دیگری دریافت کردیم.
- پوتین :لهستان، جمهوری چک، مجارستان در سال ۱۹۹۹، بلغارستان، استونی، لتونی، لیتوانی، رومانی، اسلواکی و اسلوونی در سال ۲۰۰۴، آلبانی و کرواسی در سال ۲۰۰۹، مونته نگرو در سال ۲۰۱۷ و مقدونیه شمالی در سال ۲۰۲۰ به عضویت ناتو پذیرفته شدند.
- پوتین :اکنون در ادامه این بدعهدی، ناتو به دنبال آن است تا اوکراین را هم به عضویت خود بپذیرد. تحقق این هدف، به معنی استقرار نیروها و تجهیزات نظامی پیمان آتلانتیک شمالی در مجاورت مرزهای روسیه است تا به این ترتیب پروژه مهار و بازدارندگی دولت پوتین تکمیل شود.
- پوتین :عضویت اوکراین و همچنین گرجستان در ناتو، خط قرمز روسیه است چرا که به طور مستقیم تهدیدی برای امنیت ملی این کشور تلقی می‌شود.
ناتو چیست :
ناتو. علامت اختصاری «سازمان پیمان آتلانتیک شمالی » است که از حروف اول همین کلمات به انگلیسی تشکیل شده است.ناتو یک سازمان جهانی است که گروهی از کشورهای اروپائی را با دو قدرت امریکای شمالی مرتبط میسازد. اعضای پیمان ناتو اعلام کرده اند که حمله به یکی از آنها معنی حمله به سایرین را در بر دارد و در صورت بروز یک حمله نظامی کلیه اعضاء به کشور عضوی که مورد حمله قرار گرفته به طریقی که ضروری باشد، کمک خواهند کرد. سازمان پیمان آتلانتیک شمالی همچنین اعلام کرده است که کلیه اعضا از آزادی ، میراث مشترک و تمدن ملتهای خود که براساس اصول دمکراسی و آزادی و حکومت قانون پایه گذاری شده حمایت خواهند کرد. سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در چهارم آوریل 1949 بوجود آمد و اعضای اولیه آن بدینقرار بود: بلژیک ، کانادا، دانمارک ، فرانسه ، ایسلند، ایتالیا، لوکزامبورگ ، هلند، نروژ، پرتقال ،بریتانیا و ایالات متحده امریکا. کشورهای یونان و ترکیه در 18 فوریه 1952 و آلمان فدرال در 9 مه 1955 به این پیمان ملحق شدند. مقر پیمان ناتو شهر پاریس است و جلسات شورای پیمان مزبور که عالیترین مرجع تعیین خط مشی سیاسی و نظامی ناتو بشمار میرود معمولاً در این شهر تشکیل میگردد. کمیته نظامی ناتو مرکب است ازرؤسای ستاد کشورهای عضو. تصمیمات پیمان ناتو را کمیته مزبور اتخاذ و اجرا میکند
حرکت اوکراین به سمت بلوک غرب (و ناتو) باعث شده که نظام روسیه احساس کند که به هویت ملی و تاریخی این کشور خیانت شده است. اوکراین به طور فزاینده ای به یک کشور هوادار غرب تبدیل شده که این مسئله خشم روسیه را برانگیخته است.
روسیه شبه جزیره کریمه را در سال ۲۰۱۴ به عنوان یک منطقه استراتژیک در دریای سیاه به خاک خود ضمیمه کرد و از اواخر سال ۲۰۱۳ از جدایی‌طلبان روسی در اوکراین حمایت کرده است. در شرق اوکراین نیز این روسیه است که دیگر جنگ های چریکی طراحی شده علیه کیف و تامین سلاح و مشاوره نظامی عناصر هوادار روسیه را تقویت کرده است.
روسیه پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی کشورهای بالتیک را از دست داده است. همچنین نفوذ روسیه در سراسر شرق اروپا نسبت به زمانی که مسکو قدرت پیشرو در این منطقه بوده به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. برای همین روسیه احساس میکند که نباید اوکراین را به غرب واگذار کند.
همچنین روسیه دوست ندارد که در امتداد مرزهای غربی خود با اعضای زیادی از اتحادیه اروپا همسایه باشد. تلاش مسکو برای مقابله با حضور ناتو و اتحادیه اروپا در اوکراین در راستای جلوگیری از خطرات بیشتر برای منافع ملی و منافع امنیتی روسیه است. اوکراین بزرگترین کشوری است که پتانسیل واقعی و تمایل طیف گسترده ای از پیش نیازها را برای عضویت در اتحادیه اروپا دارد و می‌تواند به یکی از بزرگترین کشورهای اتحادیه اروپا تبدیل شود. اتحادیه اروپا نیز در راستای منافع خود و مقابله با گسترش ژئوپولتیک روسیه تمایل به پیوستن اوکراین به این اتحادیه را دارد.
این حساسیت مسکو نسبت به سایر همسایگانش نیز وجود دارد و اعلام کرده است در صورتی که سوئد و فنلاند تصمیم به پیوستن به ناتو را داشته باشند به این اقدام آنها پاسخ نظامی خواهد داد. همچنین بنا به گفته دبیرکل ناتو، روسیه در نمایش های نظامی از جمله جنگ شبیه‌سازی شده علیه سوئد را انجام داده است
نکته مهم آن است که اگر سقوط کی یف بتواند به حکومت فعلی اوکراین پایان دهد، ممکن است جنگ پایان بپذیرد؛
اما این احتمال وجود دارد که با سقوط کی‌یف جنگ به شهرهای دیگر کشیده شود و هواداران زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، در شهرهای غربی اوکراین به جنگ با نیروهای روسی ادامه دهند در این صورت ممکن است جنگ ماه‌ها به طول بینجامد و تا مدت‌ها جنگ میان روسیه و اوکراین ادامه یابد.
ناظران به ویژه این نکته را مورد توجه قرار می‌دهند که آیا به قدرت رساندن چهره‌های نزدیک به مسکو در کی‌یف می‌تواند شهروندان اوکراینی را متقاعد سازد که از یک دولت نزدیک به مسکو تبعیت و اطاعت کنند؟
آیا نیروهای وفادار به حکومت فعلی اوکراین برای یک دولت دست نشانده مسکو مشکل به وجود نمی‌آورند؟
به لحاظ اقتصادی این جنگ نظم جدیدی در منطقه شرق اروپا برقرار ساخته است
بالاخص اکنون غذارسانی به آوارگان و بی‌خانمان‌ها به معضل مهم و غیرقابل گریزی تبدیل می‌شود. نکته مهم آن است که کشورهای همسایه اوکراین نه فقط به لحاظ اقتصادی وضع چندان مطلوبی ندارند؛ بلکه خود در برخی موارد و اقلام واردکننده غذا از خارج هستند، در این میان رومانی و لهستان دو کشوری که گمان میرود بیشترین پناهنده و آواره را جذب کند اگرچه کشورهای کشاورزی و تولیدکننده محصولات زراعی هستند، اما هیچ کدام از همسایگان اوکراین تحمل پذیرایی از میلیون‌ها پناهنده را ندارد.
از این بابت پرسش عمده آن است که آیا روان شدن سیل انسان‌ها به سوی کشورهای غرب اوکراین، نظم غذایی در منطقه مزبور را بر هم نمی‌زند و آیا احتمال وقوع فقر غذایی، گرسنگی و در نگاهی بدبینانه قحطی در شرق اروپا را پدید نمی‌آورد؟
ناظران اقتصادی البته در این باره هشدار می‌دهند و می‌گویند از هم‌اکنون زنگ‌های خطر باید برای تأمین غذای آوارگان به صدا درآید و اتحادیه اروپا برای این بحران غذایی بزرگ و آزاردهنده باید چاره‌ای بیندیشد. در روزهای آینده، موضوع تامین غذا و مواد غذایی به بحران بزرگ در شرق اروپا و مشخصاً در کشورهایی مانند اوکراین، رومانی، لهستان، مجارستان و… تبدل خواهد شد و موازنه تامین غذا و امنیت غذایی در این منطقه به شدت برهم خواهد خورد. در این صورت ممکن است حتی در برخی مناطق قحطی بروز کند و انسان‌ها بر سر تهیه و تامین خوراک با یکدیگر درگیر شوند، به‌ویژه از آن‌رو که اروپا منتظر وقوع این گونه رویدادها نبوده و برای آن آمادگی نداشته است، مخاطرات احتمالی را افزایش می‌دهد و عمیق‌تر میسازد.
اکنون این سوال مطرح است که سازمان ملل برای زنده ماندن آوارگان جنگ اوکراین که ممکن است ماه‌ها به طول بینجامد و میلیون‌ها نفر را درگیر خود سازد آیا تمهید مناسبی اندیشیده است؟ آیا UNHCR یا FAO و WFP که سازمان‌های پناهندگان و آوارگان، خواربار جهانی و برنامه غذا هستند توانایی مقابله با بحران پدید آمده را دارند؟
پیامد جنگ اوکراین در بازارهای نفت، گاز و مواد غذایی چیست؟
تنشها بر سر اوکراین وارد دوره حساسی شده و قیمت مواد خام کلیدی برای اقتصاد جهانی را بالا برده و به فشار بر دولتها که با افزایش تورم دست و پنجه نرم می کنند، افزوده است.
آمریکا هشدار داده است که روسیه ممکن است هفته جاری به همسایه خود حمله کند. هر چند که مسکو مکررا تکذیب کرده که قصد حمله به اوکراین را ندارد. بازارها هفته هاست ملتهب هستند و جنگ واقعی یا تحریمها علیه مسکو می تواند قیمتهای انرژی و مواد غذایی را بالاتر برده و اروپا را با بحران بزرگ تامین روبرو کند.
قیمتهای نفت به مرز ۱۰۰ دلار در هر بشکه نزدیک می شوند و گاز در اروپا روز دوشنبه افزایش پیدا کرد. قیمت آلومینیوم به سمت رکورد بالایی پیش می رود و قیمت پالادیم امسال افزایش پیدا کرده است. قیمت گندم هم بالا رفته است.
تحلیلگران بلومبرگ اینتلیجنس در یادداشتی نوشتند: این بحران می تواند اثر پروانه ای ایجاد کرده و با ایجاد مشکلات عرضه متعدد، باعث شود قیمتهای کالا صعودی شوند. تحریمها ممکن است به کمبود مواد غذایی و انرژی منجر شود که جهش قیمتها را به دنبال خواهد داشت. معامله گران و سیاستگذاران هر گونه اقدام و اظهارنظری در این بحران را زیر نظر دارند. بلومبرگ در گزارشی به بررسی پیامدهای جنگ در بازارهای مواد خام پرداخته است.
بازار گاز شدیدترین آسیب را خواهد دید
بازارهای گاز اروپا بزرگترین تاثیر را از بحران میان روسیه و اوکراین پذیرفته اند. تنشهای ژئوپلیتیکی به دلیل عرضه محدود گاز از سوی روسیه و ذخایر گاز پایینتر از حد میانگین، افزایش پیدا کرده اند و قیمتها در این منطقه در یک سال گذشته حدود پنج برابر شده اند. وقوع یک نبرد نظامی تمام عیار می تواند حجم عظیم گازی که روسیه به اروپا صادر می کند و حدود یک سوم آن از خاک اوکراین عبور می کند را مختل کند. تحریمها می تواند به تجارت گاز لطمه زده و مانع آغاز گازرسانی خط لوله جدید نورد استریم ۲ به اروپا شود. همه این موارد تاثیر بزرگی روی پر کردن ذخایر در تابستان خواهد داشت و زمستان سال بعد را دشوار می کند. قیمتها ممکن است حتی افزایش بیشتری پیدا کرده و اقتصاد اروپا را به مخاطره بیاندازند. روسیه هم درآمد عظیمی را از دست خواهد داد. با این حال همچنان عده زیادی بر این باور هستند که بعید است عرضه گاز روسیه متوقف شود یا حتی به میزان قابل ملاحظه ای کاهش پیدا کند.
تامین مواد غذایی و کود در خطر است
یک آسیب بزرگ وقوع جنگ می تواند مربوط به تامین مواد غذایی باشد. اوکراین و روسیه بازیگران بزرگی در بازارهای جهانی گندم، ذرت و روغن آفتاب گردان هستند و اگر عرضه این مواد مختل شوند، خریداران از آسیا گرفته تا آفریقا و خاورمیانه ممکن است با قیمتهای گرانتر نان و گوشت مواجه شوند. چنین وضعیتی به هزینه های کالاهای غذایی که در حال حاضر هم به بالاترین حد یک دهه گذشته صعود کرده اند، می افزاید. هنگامی که روسیه شبه جزیره کریمه را در سال ۲۰۱۴ به خاک خود ضمیمه کرد، قیمتهای گندم با وجود این که روند عرضه تاثیر قابل ملاحظه ای پیدا نکرده بود، صعود کردند. سهم روسیه و اوکراین از صادرات جهانی از آن زمان افزایش پیدا کرده و کشورهایی نظیر مصر و ترکیه به گندم منطقه دریای سیاه متکی هستند.
تاکنون محموله ها آزادانه در جریان بوده اند و هیچ علامتی از اختلال قابل توجه دیده نمی شود. اما اگر چنین اتفاقی روی دهد، بازارهای جهانی که با کاهش ذخایر غله کلنجار می روند، کمبود شدیدتری پیدا می کنند.
روسیه همچنین یکی از سه صادرکننده بزرگ کود در جهان است. هر گونه کاهش عرضه کود ممکن است به افزایش قیمت مواد مغذی خاک منتهی شده و روی بازده محصولات کشاورزی تاثیر گذاشته و به تورم مواد غذایی بیشتر دامن بزند.
کمبود شدید فلزات
معامله گران همچنین ریسک مختل شدن صادرات فلزات روسیه شامل آلومینیوم، نیکل، پالادیم و فولاد را بررسی می کنند. هر چند که تحلیلگران تاکید می کنند که هدف گرفتن مستقیم تولیدکنندگان روسیه با تحریمها، گل به خودی برای غرب خواهد بود. تحریمهای آمریکا علیه شرکت روسال در سال ۲۰۱۸ بازار آلومینیوم را بهم ریخت و سیاستگذاران ممکن است نخواهند چنین اتفاقی تکرار شود.
اما اگر روسیه در راستای تحریمها از دسترسی به سیستم پرداخت بین المللی سوئیفت محروم شود، جریان منابع مالی برای این کشور کند خواهد شد و صادراتش لطمه می بیند. هر گونه اختلال در جریان صادرات گاز، مشکلات تولیدکنندگان فلزات در اروپا را که به دلیل قیمتهای بالای انرژی تولیدشان را کاهش داده اند، تشدید خواهد کرد.
حتی اختلالات کوتاه مدت هم تاثیر بزرگتر از حد معمولی خواهند داشت زیرا تولیدکنندگان در حال حاضر با کمبود فلزات مختلف از آلومینیوم گرفته تا زینک مواجه هستند. این کمبود در بازار پالادیم شدیدتر خواهد بود زیرا روسیه در حدود ۴۰ درصد از عرضه جهانی نقش ایفا می کند. این کشور در فلزات پایه نقش کمرنگتری دارد اما همچنان یکی از بزرگترین تامین کنندگان جهان است و جی پی مورگان برآورد کرده که این کشور در حدود چهار تا شش درصد از تولید جهانی مس، آلومینیوم و نیکل پالایش شده سهم دارد.
جهش قیمت نفت خام
هر گونه اختلال در صادرات نفت روسیه در شرایطی که ظرفیت مازاد تولید کشورهای دیگر اندک است، به راحتی قیمتهای نفت را بالاتر خواهد بود. تحلیلگران جی پی مورگان حتی احتمال افزایش قیمتها به ۱۵۰ دلار در هر بشکه را بررسی کرده اند. تحریمهای بیشتر علاوه بر تحریمهایی که صنعت نفت روسیه را هدف قرار می دهد، قیمتهای نفت را به سرعت بالاتر خواهد برد.
چنین قیمتی اقتصاد جهانی را ناتوان خواهد کرد. به همین دلیل است که بسیاری انتظار ندارند تحریمها به حدی شدید باشد که روی صادرات نفت تاثیر قابل توجهی بگذارد. بعلاوه عربستان سعودی و بعضی دیگر از تولیدکنندگان خاورمیانه احتمالا می توانند شکاف ایجاد شده در عرضه را پر کنند.
بر اساس گزارش بلومبرگ، با این حال معامله گران مضطرب مانده اند. حدود نیمی از صادرات نفت و میعانات روسیه به اروپا می رود. اختلال این صادرات، آسیب شدیدی ایجاد کرده و مسیرهای تجاری را تغییر خواهد داد.
