آموزش مذهبی

آیا نماز آیات واجب است

آیا نماز آیات واجب است.این یک سوال شرعی پر بازدید است که اکثر شما به دنبال آن هستید.

آیا نماز آیات واجب فوری است؟

پس از وقوع زلزله، ماه گرفتگی، خورشید گرفتگی و.. نماز آیات را باید فورا بجای آورد و در صورت تأخیر در بعضی موارد قضا می شود.
آیا نماز آیات واجب است

سوال: اگر نماز آیات به واسطه (خسوف، کسوف، زلزله و…) بر عهده فردی بوده، ولی بجا نیاورده است، آیا با نیّت ادا بخواند یا قضا؟

امام خمینی(ره):

در خسوف و کسوف: باید نیّت قضا نماید.

در زلزله: هر وقت بخواند ادا است.

آیت الله خامنه ای(دام ظلّه):

در فرض سوال اگر سبب وجوب نماز آیات خسوف و یا کسوف بوده واجب است بعد از آن به نیّت قضاء بخواند و امّا در سایر آیات باید نماز آیات را به نیّت اداء بجا آورد.

آیت الله سیستانی(دام ظلّه):

در خسوف و کسوف: نماز قضا می شود.

در زلزله و رعد و برق و مانند اینها: نماز آیات واجب نیست ولی اگر خواست نماز بخواند، بنابر احتیاط مستحب بدون نیت ادا و قضا بخواند.

آیت الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):

در خسوف و کسوف: نماز قضا می شود.

در زلزله و رعد و برق و مانند اینها: بنابر احتیاط در وقت خواندن، نیت ادا و قضا نکند.

آیت الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):

در خسوف و کسوف: باید نیت قضا نماید.

در زلزله و رعد و برق و مانند این ها هر وقت بخواند ادا است.

آیت الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):

در زلزله و صاعقه و مانند آن احتیاط مستحب آن است که تا آخر عمر هر وقت توانست بخواند.

سوال: چگونگی خواندن نماز آیات را توضیح دهید و طی چه عواملی واجب می گردد؟

جواب: نماز آیات در موقع واقع شدن آیات الهی از قبیل: زلزله، خسوف، کسوف، و… واجب می شود و یکی از شیوه های خواندن این نماز به طریق زیر است: نماز آیات دو رکعت است که هر رکعت پنج رکوع دارد، در رکعت اول پس از تکبیرة الاحرام، حمد را بخوانید و یک سوره را پنج قسمت کنید و پس از خواندن قسمت اول آن به رکوع بروید و پس از رکوع اول فقط قسمت دوم سوره را بخوانید و به رکوع بروید و همین طور تا سوره تمام شود سپس به سجده بروید و پس از دو سجده رکعت دوم را نیز مانند رکعت اول بجای آورید. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 841 و 848، م 1491 و 1507)

سوال: در مناطقی که زلزله می آید بعدا پس لرزه هائی هم می آید آیا اینها هم نماز دارند؟

جواب: اگر پس لرزه ها در محل قابل احساس باشد و زلزله مستقلی به حساب آید نماز آیات دارد. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 852، استفتائات رهبری، س 731)

سوال: کسانی که در موقع ماه یا خورشید گرفتگی متوجه این پدیده نشوند آیا باز نماز آیات بر آنهات واجب است؟

جواب: اگر کسی در موقع گرفتن ماه و خورشید متوجه این پدیده نشود و پس از آن متوجه گردد، اگر تمام ماه یا خورشید گرفته بوده نماز آیات بر او واجب است و در غیر این صورت واجب نیست. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 545، م 1499)

سوال: آیا نماز آیات واجب فوری است یا با تأخیر هم می شود خواند؟

جواب: پس از وقوع آیت (زلزله، ماه گرفتگی، خورشید گرفتگی و…) نماز آیات را باید فورا بجای آورد و در صورت تأخیر در بعضی موارد قضا می شود. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 545، م 1500)

سوال: اگر از سن 15 سالگی تاکنون نمازهای آیات زیادی بر ما واجب شده است و ندانیم چه میزان است، چگونه باید قضا کنیم؟

جواب: به تعدادی که یقین دارید بجا آورید. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 781، م 1383)

سوال: اگر از چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد، انسان باید در این گونه مواقع چه کند؟

شخص مکلّف است برای هر یک از آنها یک نماز آیات بخواند، مثلا اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات خواند. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 841، م 1492)

سوال: آیا اگر در نماز آیات بسم الله الرحمن الرحیم را قسمتی از سوره حساب کنیم و بعد از گفتن آن به رکوع اول برویم، صحیح است؟

کیفیت خواندن نماز آیات بدین صورت است: نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد و می توان آن را به دو حالت خواند. اول: انسان بعد از نیت، تکبیر بگوید و یک حمد و یک سوره تمام بخواند و به رکوع رود و سر از رکوع بردارد، دوباره یک حمد و یک سوره بخواند، باز به رکوع رود تا پنج مرتبه و بعد از بلند شدن از رکوع پنجم دو سجده نماید و برخیزد و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بجا آورد و تشهد بخواند و سلام دهد.

دوم: اینکه بعد از نیت و تکبیر و خواند حمد، آیه های یک سوره را پنج قسمت کند و یک آیه یا بیشتر از آن را بخواند و به رکوع رود و سر بردارد و بدون این که حمد بخواند، قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به رکوع رود و همین طور تا پیش از رکوع پنجم سوره را تمام نماید، مثلاً به قصد سوره «قل هو الله احد»، «بسم الله الرحمن الرحیم» بگوید و به رکوع رود، بعد بایستد و بگوید: «قل هو الله احد» دوباره به رکوع رود و بعد از رکوع بایستد و بگوید: «الله الصمد» باز به رکوع رود و بایستد و بگوید «لم یلد و لم یولد» و برود به رکوع باز هم سر بردارد و بگوید: «و لم یکن له کفواً احد» و بعد از آن به رکوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده کند و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بجا آورد و بعد از سجده دوم تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.

بنابر این طبق نظر امام خمینی و اکثر فقهای معاصر، می توان «بسم الله الرحمن الرحیم» را به عنوان یک آیه خواند و الباقی سوره را به چهار قسم تقسیم و نماز را ادا نمود.

البته بعضی از مراجع همانند آیة الله سیستانی دام ظله می فرمایند: باید بنا بر احتیاط، جمله تامّه باشد و از اوّل سوره شروع کند و به گفتن «بسم اللَّه» اکتفا نکند و سپس به رکوع رود … مثلًا در سوره فلق اوّل «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ» بگوید و به رکوع رود بعد بایستد و بگوید «مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ» دوباره به رکوع رود و بعد از رکوع بایستد و بگوید «وَ مِنْ شَرِّ غاسِقٍ إِذا وَقَبَ» باز به رکوع رود و بایستد و بگوید «وَ مِنْ شَرِّ النَّفَّاثاتِ فِی الْعُقَدِ» و برود به رکوع باز هم سر بردارد و بگوید «وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ» (توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 819 دستور نماز آیات مسأله 1507 – 1508)

سوال: کسی که در تعداد رکوع ها شک کند، چه باید بکند؟ لطفا حکم او را بیان کنید؟

جواب: اگر شخص مکلّف مثلا شک کند که در رکوع آخر رکعت اول است یا در رکوع اول رکعت دوّم، و فکرش به جائی نرسد، نمازش باطل است. ولی اگر مثلا شک کند که چهار رکوع انجام داده یا پنج رکوع، چنانچه برای رفتن به سجده خم نشده، باید رکوعی را که شک دارد به جا آورده یا نه، را به جا آورد. و اگر برای رفتن به سجده خم شده، باید به شک خود اعتنا نکند. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 850، م 1514)(تبیان)

س 711: نماز آیات چیست و علت شرعی وجوب آن کدام است؟

ج: نماز آيات دو رکعت است که هر رکعت آن پنج رکوع و دو سجده دارد و اسباب شرعى وجوب آن عبارت است از: کسوف خورشيد و خسوف ماه، اگر چه مقدار کمى از آنها گرفته شود؛ زلزله و هر حادثه غيرعادى که باعث ترس بيشتر مردم شود مانند بادهاى سياه يا سرخ و يا زرد که غيرعادى باشند؛ تاريکى شديد، فرو رفتن زمين و ريختن کوه، صيحه آسمانى و آتشى که گاهى در آسمان ظاهر مى‏شود. در غير از کسوف و خسوف و زلزله، بايد آن حادثه موجب ترس و وحشت بيشتر مردم شود، و حادثه‏اى که ترس آور نباشد و يا موجب ترس و وحشت افراد نادرى گردد، اعتبار ندارد.

س 712: نماز آیات چگونه باید خوانده شود؟

ج: به چند صورت مى‏توان آن را بجا آورد: صورت اول: بعد از نيت و تکبيرة الاحرام، حمد و سوره خوانده شود و به رکوع برود، سپس سر از رکوع برداشته و دوباره حمد و سوره را بخواند و به رکوع رود و باز سر از رکوع بردارد و حمد و سوره بخواند و به رکوع رود و سپس سر از رکوع بردارد و همين طور ادامه دهد تا يک رکعت پنج رکوعى که قبل از هر رکوعى حمد و سوره خوانده است انجام دهد، سپس به سجده رفته و دو سجده نمايد و بعد براى رکعت دوم قيام کند و مانند رکعت اول انجام دهد و دو سجده را بجا آورد و بعد از آن تشهد بخواند و سلام دهد. صورت دوم: بعد از نيت و تکبيرةالاحرام، حمد و يک آيه (البته احتساب بسم‌الله به عنوان يک آيه خلاف احتياط است) از سوره‏اى را قرائت کرده و رکوع کند، سپس سر از رکوع بردارد و آيه ديگرى از آن سوره را بخواند و به رکوع رود، و بعد سر از رکوع برداشته و آيه ديگرى از همان سوره را قرائت نمايد و همين طور تا رکوع پنجم ادامه دهد تا سوره‏اى که پيش از هر رکوع، يک آيه از آن را قرائت کرده، قبل از رکوع آخر تمام شود. سپس رکوع پنجم را بجا آورد و به سجده رود، و پس از اتمام دو سجده، براى رکعت دوم قيام نمايد و حمد و آيه‏اى از يک سوره را بخواند و به رکوع برود و همين طور مانند رکعت اول ادامه دهد تا تشهد بخواند و سلام دهد و چنانچه بخواهد براى هر رکوعى به يک آيه از سوره‏اى اکتفا کند، نبايد سوره حمد را بيش از يک مرتبه در اول آن رکعت بخواند. صورت سوم: يکى از رکعت‌ها را به يکى از دو صورت و رکعت ديگر را به نحو ديگر بجا آورد. صورت چهارم: سوره‏اى را که آيه‏اى از آن را در قيام پيش از رکوع اول خوانده، در قيام پيش از رکوع دوم يا سوم يا چهارم تکميل نمايد، که در اين صورت واجب است بعد از سر برداشتن از رکوع، سوره حمد را در قيام بعدى اعاده نموده و يک سوره يا آيه‏اى از آن را اگر پيش از رکوع سوم يا چهارم است، قرائت کند، و در اين صورت واجب است که آن سوره را تا قبل از رکوع پنجم به آخر برساند.

س 713: آیا وجوب نماز آیات اختصاص به کسانی دارد که در شهر وقوع حادثه هستند و یا شامل همه مکلفینی که از آن مطلع شده‏اند هرچند در آن شهر نباشند نیز می‏شود؟

ج: وجوب آن مختص کسانى است که در شهر وقوع حادثه هستند و کسى هم که در شهر متصل به شهرى که حادثه در آن رخ داده، به‌طورى که مانند يک شهر محسوب شوند، زندگى مى‏کند، حکم آنها را دارد.

س 714: اگر شخصی هنگام وقوع زلزله بیهوش باشد و بعد از وقوع آن به هوش آید، آیا نماز آیات بر او واجب است؟

ج: اگر علم به وقوع زلزله پيدا نکند تا اينکه زمان متصل به وقت وقوع آن بگذرد، خواندن نماز آيات واجب نيست، اگرچه احتياط آن است که بجا آورد.

س 715: بعد از وقوع زلزله در منطقه‏ای، غالباً در مدت کمی دهها پس لرزه رخ می‏دهد، حکم نماز آیات در این موارد چیست؟

ج: هر زلزله‏اى، چه شديد و چه خفيف، اگر زلزله مستقلى محسوب شود، نماز آيات جداگانه‏اى دارد.

س 716: اگر مرکز زلزله نگاری، وقوع لرزشهای خفیف زمین را با ذکر تعداد آن در منطقه‏ای که ما زندگی می‏کنیم، اعلام نماید، ولی ما اصلاً آنها را احساس نکنیم، آیا در این حالت نماز آیات بر ما واجب می‏شود یا خیر؟

ج: اگر هنگام وقوع زلزله و يا در زمان متصل به آن، خودتان آن را احساس نکنيد، نماز آيات بر شما واجب نيست.


نماز آیات‏

استفتائات جدید

س. اگر نمازگزار در بین نماز آیات بفهمد که وقت نماز یومیه تنگ است وظیفه اش چیست؟

ج. باید نماز آیات را قطع کند و نماز یومیه را بخواند اگر غیر از نماز یومیه کاری که منافات با نماز دارد، انجام نداده میتواند نماز آیات را از همان جائی که قطع کرده ادامه دهد و تمام کند و نیازی به شروع از اول نیست وگرنه باید دوباره نمازآیات را از اول بخواند.

س: آيا در نماز آياتى كه به جماعت اقامه مى‌شود، خواندن حمد و سوره بر مأمومين واجب است؟

ج) حكم جماعت در نماز آيات مانند جماعت در نمازهاى يوميه مى‌باشد كه قرائت امام از قرائت مأموم کفايت مى‌کند.

س: در شهرى كه زلزله اصلى رخ مى‌دهد آيا براى تمام پس‌لرزه‌ها (حتى اگر بيش از 30 مورد باشد) نماز آيات لازم است خوانده شود؟ با توجه به اينكه فاصله بسيارى از پس‌لرزه‌ها آنقدر كم است كه نمى‌توان تشخيص داد چند پس‌لرزه رخ داده است.

ج) هر زلزله ‏اى، چه شديد و چه خفيف، اگر زلزله مستقلى محسوب شود، نماز آيات جداگانه‏ اى دارد.

س: نماز آيات در مورد زلزله و خورشيدگرفتگى اگر از وقت خود عقب بيافتد آيا با نيّت قضا بايد خوانده شود يا خير؟

ج) نماز آيات براى زلزله هميشه ادا است و بايد در خواندن آن تعجيل کند و مسامحه نکند ولى در خورشيدگرفتگى اگر بعداً آن را بجا آورده بايد نيّت قضا کند.

س: اگر براى زلزله نماز آيات خوانده نشده، آيا قضا دارد يا خير؟

ج) نماز آيات براى زلزله قضا نمى‌شود و هر وقت بخواند بايد به نيت ادا خوانده شود.

س: آيا در نماز آيات مى‌توان اكتفا به «بسم الله الرحمن الرحيم» كرد و به ركوع رفت يا بايد همراه آن آيه‌اى ديگر قرائت شود؟

ج) بنابر احتياط، كفايت نمى‌كند و بايد همراه آيه ديگر ـ اگر چه نيمى از يك آيه ـ خوانده شود.

س: اينجانب متوجه شده‌ام حضرت آقا «بسم الله الرحمن الرحيم» را به تنهايی آيه در نظر نمی‌گيرند در صورتی كه بنده تا قبل از اين در نماز آيات، سوره توحيد را می‌خواندم و آن را به پنج آيه ـ با حساب بسم الله به عنوان يک آيه ـ تقسيم می‌کردم. تكليف نمازهای آياتی كه به اين صورت خوانده شده چگونه است؟

ج) نمازهايی را كه تاكنون خوانده‌ايد، صحيح است لكن بعد از اين بنابر احتياط به «بسم الله الرحمن الرحيم» به عنوان يك آيه اكتفا ننماييد، بلكه آيه‌ای ديگر يا بخشی از آيه را با آن بخوانيد.

س: آيا نماز آيات را مى‌تواند به جماعت خواند؟

ج) اشكال ندارد.

س: اين كه در رابطه با نماز آيات فرموده‌ايد، سوره را مى‌توان به پنج قسمت تقسيم كرد، آيا منظور از هر قسمت، يك آيه است يا مى‌توان آيه‌اى را به دو قسمت تقسيم كرد؛ مثل اين که «لم يلد» يك قسمت و «ولم يولد» يك قسمت باشد؟

ج) تقسيم به نحو ذكر شده در سؤال، اشكال ندارد.

س: اگر كسى به ركوع دوم ركعت اول نماز آيات جماعت برسد، نمازش را چه‌طور بايد بخواند؟

ج) در فرض مرقوم، داخل شدن در جماعت، محلّ اشكال است.

امتیاز دهید
اشتراک در
اطلاع از
0 نظرات
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها