مسجد جامع خرمشهر از گذشته یکی از مراکز اصلی شهر خرمشهر بوده و هنوز هم جایگاه خود را پس از پایان جنگ ایران و عراق و تخریب کامل شهر خرمشهر و بازسازی دوباره آن حفظ نموده است. برای آشنایی بیشتر با تاریخ این مسجد در ادامه با خوزستان خبر همراه باشید.
مسجد جامع خرمشهر
مسجد جامع خرمشهر، مسجدی نام‌آشنا برای تمام مردم ایران و حتی توریست‌های خارجی است. این مسجد را می‌توان تنها بنایی دانست که بدون شاخص‌های تاریخی و معماری در کنار سایر مکان‌های معماری تاریخی در ایران می‌درخشد و مورد توجه قرار گرفته است. مسجد جامع خرمشهر در خیابان چاسبی، مرکز شهر، قرار گرفته است. این مسجد از دیرباز به دلیل قرار گرفتن آن در کنار بازارهای سیف و صفای خرمشهر به‌عنوان یکی از مساجد پرتردد شهر شناخته می‌شد.
تاریخ مسجد جامع خرمشهر
این مسجد بیش از ۱۲۰ سال قدمت دارد؛ ولی از مؤسس و بانی آن اطلاعات دقیقی در دست نیست. در سال ۱۳۴۸، قطعه زمینی از ضلع غربی به مسجد اضافه شد و به‌صورت فعلی تجدید بنا گردید، با مساحـت ۱۲۰۹ مترمربع. با توجه به طبقات موجود ۱۰۲۸ مترمربع اعیانی که در اثر جنگ تحمیلی ۴۰ درصد آن تخریب گردید، به‌گونه‌ای که دو گلدسته آن کاملاً تخریب و گنبد بزرگ نیز بر اثر توپ دشمن آسیب دیده و در حال حاضر از اعتبارات بازسازی پس از پذیرش قطعنامه ۱۳۶۷ همه ساله مبالغی تخصیص یافته و هزینه گردیده و در ضمن توسط حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس جهت طرح توسعه مسجد جامع، ۴۰۰۰ مترمربع از ضلع شمالی مسجد خریداری و تملیک گردید و با احداث مهمانسرایی جهت زائرین و رواق گذر عابر پیاده در دو ضلع شرقی و غربی و ایجاد محل تجـاری و حوض آب‌نما شد.
معماری مسجد جامع خرمشهر
مسجد جامع دارای نمای آجری و حدود هزار مترمربع کاشی آیات خشتی و ۷۷۰ مترمربع کاشی‌کاری معرق است و دارای دو گلدسته با ارتفاع ۲۸ متر از کف زمین و دو گنبد بزرگ و کوچک است که گنبد بزرگ و گلدسته‌ها با کاشی معرق تزیین شده و با سه دستگاه ارکاندیشن تهویه مطبوع و سیستم خنک کننده مرکزی ایجاد گردیده است.
مسجد جامع و جنگ تحمیلی خرمشهر
مسجد جامع خرمشهر قلب شهر و قلب تپنده ملت ایران بود. این بنا علاوه بر قدمت تاریخی و ارزش معماری دارای ارزش‌های معنوی در مکان و موقعیت قرارگیری خود در این شهر است. این مکان جایی است که ایمان و معنویت رزمندگان معادلات را برهم می‌زند.
این مسجد در میان هزاران مسجد دیگر در گستره کشورمان دارای نقش برجسته و اثر بخشی در طول دوران دفاع مقدس داشته به‌طوری که اگر این مسجد نبود در همان روزهای نخست خرمشهر به اشغال دشمن در می‌آمد، مسجد خرمشهر با پشتیبانی از رزمندگانی که از شهر دفاع می‌کردند، در واقع مرکز ثقل دفاع جانانه این شهر بوده است.
زمانی که جنگ در مرز شلمچه آغاز شد، سپاه (تازه در خرمشهر شکل گرفته بود) مسجد جامع خرمشهر را به‌عنوان قرارگاه نیروهای مقاومت مردمی انتخاب می‌کند، جنگ نفربه‌نفر درمی‌گیرد، پیشروی ارتش بعث به سمت شهر آغاز می‌شود و درگیری‌های سنگین میان ارتش تادندان مسلح بعث عراق، نفربرها و انبوهی از تانک‌ها با نیروهای مقاومت مردمی که از تکاوران کلاه سبز نیروی دریایی ارتش، دانشجویان دانشگاه افسری، نیروهای سپاه (شهید سید محمد جهان‌آرا) و مردم خرمشهر تشکیل شده بود، ادامه پیدا کرد.
نیروهای مقاومت موفق می‌شوند که ۴۵ روز ارتش تادندان‌مسلح را در کوچه و پس‌کوچه‌های شهر نگه دارند و در این مدت مسجد جامع، کانون مقاومت بود. مسجد جامعی که نقش بیمارستان و ستاد عملیات مقاومت شهر را بر عهده داشت در تیررس دشمن قرار گرفت و به شدت آسیب دید. در ۴ آبان ۱۳۵۹ سقوط خرمشهر رسماً اعلام می‌شود؛ سقوط مسجد جامع سقوط خرمشهر بود.
در نهایت این شهر پر حادثه پس از ۵۷۸ روز اشغال در روز سوم خرداد سال ۱۳۶۱ در عملیات بیت المقدس که توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران (به فرمانده‌ی علی صیاد شیرازی) و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (به فرمانده‌ی محسن رضایی) انجام گرفت آزاد شد. فتح خرمشهر انعکاس جهانی داشت و عراق با از دست دادن خرمشهر از نظر سیاسی تکیه‌گاهش را برای مذاکره از دست داد.
بازسازی مسجد جامع خرمشهر
طرح توسعه و سفت‌کاری مسجد جامع خرمشهر در سال ۱۳۹۴ کلید خورد. اکنون این مسجد به‌عنوان قطب فرهنگی خرمشهر شناخته می‌شود.
مسجد جامع سال‌هاست که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بناها نه‌تنها در کشور بلکه در جهان معروف شده است، این مسجد سالانه میزبان خیل عظیم زائرانی از اقصی نقاط کشور و حتی گردشگران خارجی است.
مسجد جامع خرمشهر سی هزارمین اثر تاریخی ایران است که در سال ۱۳۹۰، در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. بنایی مشابه این مسجد تاریخی، در باغ – موزه دفاع مقدس در تهران، اتوبان حقانی، جنب پارک طالقانی ساخته شده است.
نظر شما خوانندگان محترم درباره حفظ و نگهداری چنین بناهای در کشورمان چیست؟ لطفا نظرات خود را با ما و سایر خوانندگان محترم خوزستان خبر در میان بگذارید.
